ธรรมจักร

ธรรมจักร 
             เป็นสัญลักษณ์ที่ใช้แทนพุทธศาสนา การนำเอาธรรมจักรมาใช้เป็นสัญลักษณ์นั้น เนื่องมาจากแนวความคิดที่ว่า พระพุทธเจ้าทรงประกาศพระพุทธศาสนาครั้งแรกด้วยการแสดงพระธรรมเทศนาชื่อ “ธรรมจักรกัปปวัตตนสูตร” โปรดปัญจวัคคีย์
จากความหมายทางชื่อ พระธรรมเทศนาหมายถึง การนำธรรมะให้หมุนเคลื่อนไป เพื่อให้เข้าถึงหมู่สัตว์ ซึ่งเปรียบเหมือนวงล้อของราชรถ ที่นำพระราชาให้เสด็จเคลื่อนไป ทำให้เกิดการนำเอารูปธรรมจักรมาใช้เป็นสัญลักษณ์ โดยแกนของจักร หมายถึง นิพพาน ซี่ทั้งแปด คือ มรรคแปด และขอบที่เชื่อมซี่ทั้งแปด หมายถึง ความสมถะ           

              จึงทำให้เกิดสัญลักษณ์ที่เรียกว่า “เสาเสมาธรรมจักร” ขึ้น ซึ่งมีความหมายทั้งเสาเสมา เสาที่เป็นเขตแดนความมั่นคงและวงล้อธรรมจักร อันหมายถึงการประกาศเผยแผ่หลักธรรมในพระพุทธศาสนา ให้เข้าถึงประชาชน รวมเป็น “เสาเสมาธรรมจักร” โดยกรมการศาสนาได้จำลองรูปแบบส่วนหนึ่งมาเป็นสัญลักษณ์ และมอบให้แก่ผู้บำเพ็ญคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนา ในงานสัปดาห์ส่งเสริมพระพุทธศาสนาเนื่องในวันวิสาขบูชาทุกปี 

            สำหรับตราธรรมจักรนั้น บางท่านอยากจะทราบต่อไปอีกก็ได้ว่า บางตรามี ๔ มี ๘ มี ๑๖ มี ๓๗ หรือาจมีมากกว่านั้นก็มีนั้น ขอเรียนว่านั่นเป็นเครื่องหมายที่นักปราชญ์ ทางศาสนาท่านคิดค้นหลักธรรม ในทางพระพุทธศาสนาย่อมาใส่ไว้เป็นกงหนึ่ง ๆ ในตราธรรมจักรนั้น เช่น ๔ กง อาจหมายถึงหลักของอริยสัจจ์ ๔ ก็ได้ 

            ๘ กง อาจหมายถึงมรรคมีองค์ประกอบ ๘ ประการก็ได้ อาจหมายถึงมรรค ๔ ผล ๔ ก็ได้ ๑๖ กงอาจหมายถึงญาณ ๑๖ ในวิปัสสนากัมมัฏฐานก็ได้ ๒๔ กง อาจหมายถึงปัจจยาการ ๑๒ (อิทิปัจจยตา) ทั้งฝ่ายอนุโลมและฝ่ายปฏิโลมรวมเป็น ๒๔ ก็ได้ ๓๗ กง อาจหมายภึงโพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ ก็ได้ หรือาจหมายถึงอย่างอื่นอีก สุดแต่จะกำหนดความหมายเอาหลักธรรมที่ตนเองเลื่อมใสหรือปฏิบัติมาย่อเข้า นั่นเอง